Op veertienjarige leeftijd hoorde natuurmens Bart de Jong op een symposium van de Bond Friese Vogelwachten een spreker vertellen over diens ervaringen in Afrikaanse landen: ‘Wij moeten ons aanpassen, al die armoe, dat is niet eerlijk’. Nu is de in het Friese Sijbrandaburen geboren boerenzoon The Godfather van de tienjarige jubilaris Fairtrade Teylingen. “Heel Nederland moet Fairtrade worden!”  

door Ingrid Langeveld 

Als de dag van gisteren herinnert De Jong zich de voor hem historische zaterdag 24 mei 2014. De dag, dat toenmalig waarnemend burgemeester Anne Lize van der Stoel en voormalig wethouder Arno van Kempen het bord met het opschrift ‘Fairtrade Gemeente’ in ontvangst namen van afgevaardigden van Fairtrade Nederland en Teylingen zich sindsdien officieel Fairtrade Gemeente mag noemen. Dit jaar exact tien jaar geleden.

Memorerend aan die indrukwekkende belevenis van weleer, waarbij zelfs een clubje vrouwen van het StoereVrouwen ‘koopleger met roze baret’ - een landelijke organisatie die op verleidelijke wijze op pad gaat om winkelend publiek te inspireren om duurzame en verantwoorde consumptieproducten te kopen en bedrijven structureel hun aankoopgedrag te veranderen - door de straten van de drie dorpen Sassenheim, Voorhout en Warmond marcheerde, vertelt De Jong dat aan zijn burgerinitiatief een lange weg met hobbels en kuilen vooraf is gegaan.

Een enthousiaste werkgroep

Begonnen in 2008 met het generen van bekendheid via markten, braderieën en verspreiden van folders, het oprichten van een enthousiaste werkgroep, en met support van een bestuurlijke achterban, werd uiteindelijk de beweging Fairtrade Teylingen in 2014 door de toenmalige gemeenteraad aangenomen. 

“In wezen is Fairtrade simpel”, zegt de in Sassenheim wonende Fairtrade-pleiter. “Fairtrade is een beweging die zich hard maakt voor een eerlijke wereldhandel. Betere handelsvoorwaarden om de leef- en werksituatie van miljoenen boeren, werknemers op plantages en naaisters van onze kleding te verbeteren en het milieu te beschermen. Fairtrade is heel breed”, verheldert De Jong.

De wereld beter en vooral eerlijker maken

“Neem enkel de alleen in arme gebieden rond de evenaar mogelijke en voorkomende productie en oogst van koffie, thee, bananen en cacao. Wij hier in Nederland willen onze voedselproducten wel zo voordelig mogelijk inkopen. Kernpunt is de verdeling van rijkdom en minder armoede om de wereld beter en vooral eerlijker te maken met gelijke kansen voor iedereen."

"Nu is het natuurlijk niet zo dat iedereen hoeft rijk te worden, maar eenieder hoort wél te beschikken over een leefbaar inkomen. Om te kunnen voorzien in de basisbehoeften eten, drinken en kleding, huisvesting te hebben, onderwijs te kunnen genieten, én toegang te hebben tot medische zorg.”  

De titel Fairtrade Gemeente

Eenmaal de toekenning titel Fairtrade Gemeente betekent niet dat de Teylingse Fairtrade-organisatie op zijn lauweren kan rusten. “Verre van”, stelt De Jong breed lachend. “Het is echt constant aan de weg timmeren en acties voeren om het Fairtrade Gemeente label te behouden en daarmee Fairtrade Teylingen levend te houden. Dankzij onze actieve werkgroep lukt dat ons tot op de dag van vandaag.”

Veel actie

Als voorbeelden van acties noemt hij het werven van deelnemers (ondertussen zo’n kleine honderd bedrijven, verenigingen, kerken en scholen die zich aan Fairtrade-producten committeren red.), het met regelmaat uitbrengen van de Fairtrade Teylingen-nieuwsbrief, én het organiseren van allerlei activiteiten, waaronder kennismakings- en informatiebijeenkomsten, avonden met inspirerende verhalen, buurtmaaltijden die worden gekenmerkt door Fairtrade-ingrediënten, teken- en kleurwedstrijden voor de jeugd. En, uniek toch wel, het in samenwerking met Voorhoutse entertainer en radiomaker Cain Slobbe uitbrengen van een videoclipsong.

Veel bereikt in 10 jaar

Met de hulp van de vier ambassadeurs, Wim van Vliet, Edith Alkemade, Koos Burgmeijer en Marjolein de Vlaam, heeft Fairtrade Teylingen in de afgelopen tien jaar veel bereikt. “Zeker ook met de steun van de landelijke campagne”, corrigeert De Jong. Als een absolute mijlpaal en een bijzonder leuke ontwikkeling noemt hij het door kundige Fairtrade-voorstanders - de landelijke groep Young and Fair - lesgeven over Fairtrade op scholen. “Hopelijk gebeurt dit binnenkort ook in de elf eerste klassen in het VMBO op het Teylingen College KTS Voorhout.”

Lange adem...

Dat Fairtrade weliswaar een termijnproject van de lange adem is, beseft De Jong terdege. “Maar deze stappen geven de beweging wel een flinke stimulans.” Anderzijds meent De Jong dat iedereen Fairtrade een prikkel kan geven. Door eenvoudigweg wat vaker, zeker nu deze dagen met Kerst in gedachte, producten met het Fairtrade-keurmerk te kopen. 

"Heel Nederland moet Fairtrade worden!" 

De bescheidenheid zelve tovert de geboren Fries een gulle lach op zijn gezicht. “Ooit complimenteerde een ambtenaar van de gemeente mij: ‘Fairtrade is jouw leven! En wat goede doelen betreft ‘jullie zijn het meest bekende in Teylingen’.” Toch heeft De Jong zijn missie nog niet volbracht. “Zolang ik kan blijf ik doorgaan. Heel Nederland moet Fairtrade worden.”