Energietransitie in de regio is uitdagende puzzel

Waar komen straks in onze streek zonneweides en windmolens? Wat kunnen we doen om energie te besparen? Hoe gaan we huizen en gebouwen duurzaam verwarmen? Deze en nog veel meer vragen worden beantwoord in een Regionale Energiestrategie (RES), waarin gemeenten afspraken maken over een energieneutrale omgeving.

In gesprek met enkele deskundigen zetten we de voors en tegens van de RES Holland Rijnland, waar de Bollenstreek onder valt, op een rijtje.

In 2015 was Nederland één van de landen die het Klimaatverdrag van Parijs ondertekende. Afgesproken werd de CO2-uitstoot sterk te verminderen: in 2030 met de helft ten opzichte van 1990. Vervolgens zijn in het nationale Klimaatakkoord maatregelen vastgelegd voor de energietransitie (duurzame energie in plaats van fossiele brandstoffen, zoals olie en aardgas).

Dertig regio’s onderzoeken hoe en waar het best duurzame elektriciteit kan worden opgewekt en welke warmtebronnen we kunnen gebruiken zodat we van het aardgas af kunnen. In onze regio werken onder meer dertien gemeenten en de provincie Zuid-Holland samen om dat te bereiken.

Dat gebeurt aan de hand van vier thema’s:

• energie besparen,
• elektriciteit opwekken,
• huizen en gebouwen duurzaam verwarmen,
• duurzaam vervoer.

In een concept-RES zijn verschillende doelen geformuleerd, zoals: in 2030 moet het energieverbruik 11% lager liggen dan in 2014. Het uiteindelijke streven is om in 2050 energieneutraal te zijn.

Bewustwording

Dat laatste is een uitdagende puzzel, zegt Paul Zwetsloot, voorzitter van Bollenstreek Duurzaam, het vrijwilligersplatform dat de verduurzaming van de streek wil versnellen. “De energietransitie is een project van ongekende omvang. Wij proberen in dialoog met de vijf Bollengemeenten te komen tot burgerparticipatie. Bewustwording - daar draait het vooral om.

"Je kunt zelf als burger veel doen. Denk aan: minder lampen aan, gordijnen dicht en verwarming een graadje lager, spouwmuurisolatie. Maar ook als je twee keer in de week minder vlees eet, zet je al een stap.”

Hij vertelt over door de provincie gesubsidieerde straatprojecten. Hierin werken burgers samen op het vlak van verduurzaming, bijvoorbeeld bij de aanleg van zonnepanelen of vloerisolatie. Inmiddels zijn tien van zulke projecten afgerond. Zwetsloot, tevens voorzitter van Lisse Duurzaam en energiecoach, is voorstander van samenwerking.

“Uiteindelijk gaat het erom: hoe kunnen we particulieren verleiden hun huis aardgasloos te maken? In Lisse ken ik verscheidene mensen die dat al hebben gedaan. We zullen met elkaar (gemeenten, organisaties zoals Bollenstreek Duurzaam én inwoners) op basis van vertrouwen tot een gedegen plan moeten komen.”

Ecologische voetafdruk

Dick van Harlingen is mede-eigenaar van VHGM, een adviesbureau op het gebied van bodemenergie en auquathermie, en energiecoach in Hillegom. Ook hij pleit voor samenwerking.

“Hoe langer we wachten met de energietransitie, hoe groter de uitdaging”, stelt hij.

“Als je kijkt naar alternatieven dan is technisch heel veel mogelijk - bijvoorbeeld de aanleg van een warmtepomp - maar je hebt te maken met kosten en stakeholders. Burgers dus. Wat dat betreft zijn die straatprojecten supermooi. Bij collectieve ideeën is veel meer mogelijk omdat er draagvlak is. De gemeente is dan ook bereid om te faciliteren.” 

Net als Zwetsloot is hij van mening dat iedereen zijn steentje kan bijdragen. “Het is goed om kritisch te kijken naar je eigen ecologische voetafdruk. Zelf rijd ik in een elektrische auto, ik ben blij met de laadpaal die de gemeente heeft neergezet. Vele handen maken licht werk. In plaats van ons blind te staren op kosten en terugverdientijden, zou ik zeggen: schouders eronder!”

Brede maatschappelijke discussie

Lisser Jack van Dooren vindt dat de overheid de transitie niet zo kan delegeren aan gemeenten en burgers als nu gebeurt. Van Dooren is voormalig ambtenaar en oprichter van Energietransitie Lisse, een belangengroep op Facebook met zo’n zestig leden.

“Mijn insteek is: de energietransitie en klimaatplannen zijn hoognodig. Maar in mijn ogen moet de regering de regie houden en meer zelf doen. Een gemeente kan niet beslissen over iets of taken krijgen waarop ze niet is toegerust."

Om een voorbeeld te geven: er wordt gesproken over toekomstige windmolens in Lisse, maar het is niet aan de gemeente om daar een besluit over te nemen. Dat doet de provincie of de rijksoverheid. Ik ben trouwens wel tevreden over mijn gemeente.”

Wat hem betreft kan de Regionale Energiestrategie op de schop. “Let wel, het is heel belangrijk dat er iets gebeurt. Maar zoals het nu gaat, gaat het niet goed. Er is een brede maatschappelijke discussie vereist. Gemeenten moeten bijvoorbeeld (even los van corona) gaan praten met hun inwoners; nodig ze uit op het gemeentehuis, beleg bijeenkomsten in buurthuizen. En in plaats van te streven naar aardgasloze huizen, zoals in de RES staat, zou ik een andere deal voor de burgers willen voorstellen: eerst isoleren en dan kijken naar collectieve oplossingen.”

Op de website van Holland Rijnland staat meer informatie over de RES. Daar is ook een publieksversie te vinden van de concept-RES. Voor 1 juli moeten de gemeenteraden uit de regio de RES hebben vastgesteld (RES 1.0).    

Online energiecollege en meedenksessies

De gemeenten Hillegom, Lisse en Teylingen organiseren een online energiecollege op 6 april om 20.00 uur. Inwoners worden bijgepraat door experts over de effecten van de energietransitie, over wat er kan en mag en welke technieken er op dit moment beschikbaar zijn. Zij geven antwoorden op vragen als: Hoeveel geluid komt er nu eigenlijk van een windmolen? Wanneer heb ik een warmtepomp nodig? Komt er een warmtenet in mijn wijk en wanneer? Wat kunnen we met waterstof? Hoe zit het met de kosten? Aanmelden kan via www.teylingen.nl/energietransitie.